ÖĞRENEMİYOR..HATIRLAMIYOR

Ö?RENEMYYOR… HATIRLAMIYOR

Okul ba?arysyzly?ynyn nedenleri; yalnyzca, dikkatteki kolay da?ylma, ö?renme güçlü?ü ve zekaya ba?ly de?il. Son yyllarda çocuk ruh sa?ly?y ve beynin yapysy ile ilgili çaly?malar ö?renme, dü?ünme, beceri kazanmanyn çok daha geni? kapsamly ve karma?yk süreçler oldu?unu gösteriyor. Özellikle çocu?un geli?im sürecinde,okuldaki ba?arysyzly?y ve ö?renme sorunlarynyn nedenleri arasynda; IQ'nun dü?ük olmasy,depresyon, psikoz gibi önemli ruhsal sorunlar, beynin dikkat merkezinin çaly?masyyla ilgili sorunlar, sosyo-kültürel yetersizlik, okulö?retmen, aile ya da e?itim programy kaynakly sorunlar sayylyyor.

Çocuklarda ne gibi hafyza ve ö?renme problemleri görülüyor?

Zekasy normal veya üstün oldu?u halde a?yry hareketli, dikkati da?ynyk oldu?u için de kendini derse veremeyen birçok çocuk ve genç ba?arysyz oluyor. Zekasyna uygun hayat ba?arysy gösteremiyor. Oysa "dikkat da?ynykly?y" bir hastalyk. Dikkat da?ynykly?y olan çocuklar, syk syk oyuncaklaryny kaybediyor, dikkatsizce hata yapyyorlar. Sakarlar, zihinsel çaba isteyen i?lerden kaçyyorlar. Küçük bir uyary ile dikkatleri da?ylyyor, hatta günlük i?leri bile unutabiliyorlar. Ayny zamanda dikkat eksikli?i olan çocuklar, dalgyn ve hayalciler. Be? dakikalyk bir i?i yapmalary bile saatler alabilir. Bu çocuklaryn bir özelli?i de; isteklerini erteleme duygusunun geli?ememi? olmasy. Genellikle aceleci ve sabyrsyzlar. Örne?in devamly söz keserler, bekleyemezler, tutturduklarynyn hemen olmasyny isterler. Engellendiklerinde ise inatçy ve saldyrgan olurlar.

Dikkat da?ynykly?y olan çocuklaryn bir kysmy da a?yry hareketli. Bu grup, "Dikkat Eksikli?i ve Hiperaktivite" tanysy içinde yer alyyor. Bu çocuklar ele avuca sy?mazlar, kypyr kypyrdyrlar. Çok konu?urlar, söz keserler ve devamly ko?tururlar. Bu nedenle anneler, genellikle yabancy bir ortamda çok zor durumda kalabiliyorlar. Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Uzmany Dr. Osman Sabuncuo?lu ö?renme güçlükleri, dikkat eksikli?i ve hiperaktivite konusunda son yyllarda büyük ara?tyrmalar yapyldy?yny ve yeni bilgiler elde edildi?ini belirterek, bize ?u açyklamalarda bulunuyor:

"Ynsan beyninin ön kysmy (frontal lob) di?er canlylardan farkly olarak, insanda daha geli?mi?tir. Son  yyllarda  yapylan ara?tyrmalarda bu bölgenin; insanyn ki?ili?i, ruh dünyasy, dikkatini kullanmasy ve ö?renmesi ile ilgisi bulundu. Zeki oldu?u halde dikkatini toparlayamayan insanlarda, beynin ön bölgesinin kan ?ekerini az tüketti?i, kan dola?ymynyn dü?ük oldu?u, dopamin maddesinin bu bölgede dü?ük oldu?u belirlendi. Dikkat, algy,bellek içice çaly?an süreçlerdir.Çocu?un  eri?kin hayata hazyrlany?y açysyndan bütün bu süreçlerin yerinde olmasy ve sa?lykly i?lemesi çok önemli. Örne?in zeka ilerili?i veya zeka synyry olan çocuklaryn çabuk unuttuklaryndan yakynylyr; 'Kaç kez anlatyyoruz hatyrlamyyor, ö?renemiyor...' Bütün bu sorunlar, aslynda o süreçlerdeki   aksaklyktan kaynaklanyyor. Dikkat eksikli?i olan çocuklarda, hafyza ve dikkatle ilgili süreçler birlikte çaly?ty?y için, dikkatteki bir problem hafyzayy da etkiliyor.

Yakalanan bilginin, her a?amada kullanylmasynda da bu durum kendini gösteriyor. Örne?in sentezleme, anlatym gücü ile ilgili konularda zorluklar ya?anyyor."

Ayryca Uzm. Dr. Sabuncuo?lu, hafyzanyn da bir geli?imi oldu?unu ve bu nedenle çocu?un öncelikle geli?im sürecinde (0-6 ya? ve okul döneminde), herhangi bir olumsuz etkiden uzak tutulmasy gerekti?ini belirtiyor. Özellikle travmaya u?ramy? çocuklarda, bellekle ilgili sorunlaryn olu?abilece?ini hatyrlatyyor.

Çocuk ve Ergen Psikiyatristi Uzm. Dr. Osman Sabuncuo?lu, her çocu?un ö?renme hyzy, davrany?, beceri ve ba?arysynyn birbirine göre farklylyk gösterdi?ini, bunun nedeninin ise çocu?un IQ'sunun, dikkat ve konsantrasyonunun, hafyzasynyn, ki?ilik özelliklerinin farklyly?yndan kaynaklandy?yny belirtiyor. Çocu?un yaratycyly?ynyn ve geli?iminin ancak ona uygun ko?ullar sa?lanarak geli?tirilebilece?ini söylüyor. Merkezlerinde bu konularda ne gibi çaly?malar yapyldy?yny ise ?u ?ekilde açyklyyor:

"Çocuk, gelece?inde kendine do?ru bir yer bulabilmelidir. Bu nedenle öncelikle onu her yönüyle ve tam anlamyyla tanymak, bireysel farklylyklaryny esas alarak, onun için uygun ö?retim modeli olu?turmak gerekli. Özel e?itim gerektiren çocuklar, beynin bioelektrik haritasy ve bilgisayar sistemi ile beyin fonksiyonlaryny ölçen testleri yapyldyktan sonra, geli?im seviyelerine uygun rehabilitasyon programyna alynyyor.Örne?in, geç ö?renip çabuk unutan, dikkati da?ynyk, syk e?ya kaybeden, ya?ytlaryna göre daha hareketli çocuklara, typ merkezlerinde bazy testler yapylyp, tany koyuluyor. 2-3 saat süren çekim ve ölçümleri yapylyyor. Bunlaryn sonucunda, beynin dikkat merkezinin çaly?masynyn düzensiz oldu?u bulgulary elde edilirse, ilaç  tedavisine ba?lanyyor."

Ykinci a?amada neler yapyldy?yny ise çocuk psikolojisi biriminden Uzm. Psikolog Aynur Sayym ?öyle anlatyyor: "Ykinci a?amada dikkat e?itimi ve zihin geli?tirme programlary, bilgisayar ortamynda uygulanyyor. Ayryca anne ve babanyn, farkynda olmadan yapty?y e?itim hatalary varsa onlar belirleniyor ve psikolojik dany?manlyk hizmeti veriliyor. Ayny zamanda çocuk ve gençlerin zihinsel geli?im ve kavrama e?itimleri, motor geli?imleri, dil geli?imi ve konu?ma terapisi, duygusal geli?imleri, özbakym geli?imleri, verilen bireysel tedavisel e?itim çaly?malaryyla da destekleniyor."

Uzmanlar Sabuncuo?lu ve Sayym, hiçbir problemin tedavisinde yüzde yüz olumlu sonuç elde edilemeyece?ini belirterek, ö?renme ve hafyzayla ilgili problemlerde tedavi ekibinin- anne babalar, ö?retmenler- ayny tarafta oldu?u sürece, çocuklaryn her tür tedavi giri?imine olumlu yönde yanyt verdi?ini söylüyorlar.

Aile içi ileti?im önemli

Çocuk veya yeti?kin ruh sa?ly?y alanynda pek çok sorun, hem biyolojik hem psikolojik hem de sosyal etkenlere ba?ly. Örne?in çocuklarda, hafyzayy en fazla geli?tiren olgulardan biri, "anneyle etkile?im." Yani çocu?u, duygusal anlamda yeterince doyuran bir ki?inin mevcudiyeti. Özellikle 'duygusal ö?renme ile hafyzamyzyn var oldu?u dönemde', anneyle etkile?im sosyal bir etkile?im olarak görülüyor.Ayny zamanda çocu?un var olan hafyzayla ilgili kapasitesini en fazla etkileyen faktörlerden biride 'aile içinde sa?lykly bir ileti?im, konu?ma ve anlatma ortamynyn olmasy. Çocuklaryna bu açydan uygun bir ortam sunan anne baba, onlary da bu yönde te?vik etmi? oluyor.

Hafyza kullanymy

Eri?kin hayatyn en gerekli temel psikolojik süreçlerinden biri hafyza. Hafyzanyn, ek di?er psikolojik süreçlerle içiçe ba?lantysy söz konusu. Özel olarak güçlü bir hafyza, gereken ?eyleri da?arcy?ymyzda tutabilmeyi, gerekmeyenleri unutabilmeyi, toplumla bütünle?ik bir hayat gerçekle?tirmeyi sa?lyyor. Eri?kin hayata böyle bir donanymla girebilen her genç de ba?arynyn ve mutlulu?un   kapysyny aralayabiliyor.

KAYNAK: Çocuk ve Aile, Mart 2001

Aktaran:R.Sinan Akba?ak

Te?ekkürlerimiz çocuklara katkysy olanlara