LOUİS DANİEL ARMSTRONG

Tam adı LOUİS DANİEL ARMSTRONG .

Tüm zamanların en çok tanınan caz müzisyeni olduğu gibi, senelerce en iyi trompetçi unvanını taşımış; 1952'de Down Beat dergisinin okuyucuları tarafından tüm zamanların en büyük müzisyeni seçilmiştir. Armstrong’un çocukluğu, annesi ve küçük kızkardeşine bakarak geçti. babası armstrong küçük yaştayken onları terk etmişti. resmi bir eğitim almadı ancak zeki bir çocuktu ve hayatta kalmak için gerekli “sokak bilgisini” hemen edindi. normal işlerin yanı sıra sokaklarda şarkı söyleyerek de para kazanmaya başladı. ancak on’lu yaşlarının başında yaşamında çok önemli bir değişiklik oldu: yılbaşı gecesi kendine ait olmayan bir silahla sokakta rastgele ateş açmak suçuyla bir ıslahevine gönderildi. aslında müzik yaşamında profesyonelliğe burada adım attığı söylenebilir.
islahevi korosunda önce şarkıcı, sonra perküsyoncu ve kornetçi olarak yer aldı. birkaç yıl sonra ıslahevinden çıktığında tek hedefi kendine bir enstrüman alarak müziğe devam etmekti. para kazanmak için bir at arabasıyla kömür dağıttı. daha yirmi yaşına gelmeden bu çabaları karşılığını buldu ve şehrin en iyi gruplarıyla çalmaya başladı. armstrong çok geçmeden ülkenin en iyi caz'cılarından joe "king" oliver'in dikkatini çekti ve oliver'in daveti üzerine chicago'ya onun orkestrasına girdi.
Armstrong'un chicago ya gelişiyle popülaritesi artmaya başladı.. grubun piyanisti lillian hardin ile bir beraberliği oldu ve bu beraberliğin sonucunda evlendiler ... bu evliliğin sonrasında oliverin orkestrasını bırakarak karısı ile birlikte bir grup kurdu ve orda "dünyanın en iyi trompetçisi" ünvanıyla çaldı..bir iki yıl sonrasında aralarında ünlü hot five ve hot seven session’larının da bulunduğu kayıtlar yaptı. bessie smith, clara smith ve trixie smith gibi zamanın en iyi blues şarkıcılarına da kayıtlarda eşlik etti..

Louis Armstrong trompetteki performansının yanısıra, mükemmel cümle kuruşu, swingi, özgün ifade tarzı ile söylediği şarkılarla da bugüne kadarki tüm caz şarkıcılarını etkilemiş ve hiç bir zaman demode olmamıştır.

Louis, 1900'de New Orleans Lousiana'da doğdu. İlk orkestrasını davulcu Joe Lindsay'le birlikte kuran Armstrong, 18 yaşındayken Mississipi nehir gemilerinde çalıştı. 1921'de ise New Orleans'a dönerek çeşitli caz orkestralarında çalmaya başladı.

1922'de King Oliver Creole Jazz Band'a katıldı. İlk caz eğitimini King Oliver'den aldığı söylenebilir. Armstrong bu dönemde Oliver'den çok etkilenmiştir ve bu dönem kayıtlarının çoğunda iki müzisyeni ayırt etmek güçtür. 1922-24 arası bu ikili caz tarihinin çok önemli ürünlerinden sayılan çalışmalar yapmıştır. Louis Armstrong'un ilk kayıtlı solosu King Oliver ile birlikte çaldığı Chimes Blues'dur. Bunu izleyen Weather Bird Rag' de yer alan muhteşem breakler ise, gelecek günlerin habercisi olarak kabul edilmelidir.

Armstrong 1924'de King Oliver'den ayrılarak Fletcher Henderson orkestrasına solist olarak girmiştir. Bu olay onun kariyerinde çok önemli bir adım oluşturur. Henderson'la 1924-25 yıllarında kaydettikleri How Come You Do Me Like You Do?, Everybody Loves My Baby, Shangai Shuffle, Alabamy Bound Louis Armstrong'un trompetinin eşsiz rengi ve ateşli çıkışlarının olağanüstü örnekleri arasındadır.

King Oliver'in New Orleans tarzına takılıp kalmayan ve sürekli olarak yeniliklerin peşinde koşan Louis Armstrong, asıl şöhretini 1924-28 yıllarında kurduğu Hot Five ve Hot Seven -dinleyenlerin kanını kaynattığı için hot sıfatını taşıyor- gruplarıyla elde etmiş ve gerçek anlamda kalıcı eserler vermiştir.

İçerdikleri özgün fikirler ve yapılarındaki melodik ve ritmik özelliklerle bir anlamda cazın alfabesini oluşturan bu dönem çalışmaları, aynı zamanda solo doğaçlama kavramının da ilk kez ortaya çıkışını sergiler. 1925- 1927 arasında yapılan kayıtlar arasında yer alan Cornet Chop Suey Armstrong'un belki de ilk gerçek ustalık gösterisidir. Heebie Jeebies, Jazz Lips, Gut Bıucket Blues gibi kayıtlardaki performansı da aynı düzeyi yakalar.

Hot Seven (1927) caz performansı ve solo virtüozitesi açısından yeni standartlar getirmiş ve çok önemli kayıtlar gerçekleştirilmiştir: Twelfth Street Rag, Melancholy Blues, Wild Man Blues ve Potato Head Blues bunların başlıca örnekleri arasındadır.

1928'de Savoy Ballroom Five'la birlikte Fireworks, Skip the Gutter ve inanılmaz West End Blues gelirki bugün de şaşkınlıkla izlenen bu olağanüstü parçanın girişiyle finali teknik ve duygusal bir doruktur. Armstong'un aynı orkestra ile gerçekleştirdiği yedi kayıt arasında yer alan Basin Sreet Blues'daki sololar da benzer biçimde olağanüstüdür. Burada Armstrong ile yine onun etkisindeki piyanist Earl Hines arasındaki düetlerin de ayrıca çok çarpıcı olduğunu belirtmek gerekir. (Özellikle Weather Bird'deki düet için tüm zamanların en iyi caz düeti denilir).

1920'li yıllar boyunca Louis'in trompeti blues ya da benzer türlerde söyleyen şarkıcılarla birlikte de duyulmuş ve aralarında Bessie Smith ve Ma Rainey ile yapılan ayrıksı kayıtların da yer aldığı çalışmalar gerçekleştirilmiştir. Örneğin Smith ile kaydettiği St. Louis Blues'da yer alan mute sololar Smith'in sesinin zorunlu bir uzantısı gibidir.

İzleyen yıllarda da benzer çalışmaları sürmüş ve özellikle Ella Fitzgerald ile işbirliği uzun süre devam etmiştir. Porgy & Bess, Ella & Louis, 1-2 , The Special Magic of Ella & Louis 1-2 bu işbirliğinden doğan ürünlerin yalnızca bazılarıdır.

Armstrong, 1930'larda daha çok big-band özelliği gösteren çeşitli orkestralarla -bunların arasında Les Hite ve Chick Webb orkestraları ile, kendi kurduğu ve yönettiği orkestrası var- çalarak ya da söyleyerek 1940'ların ortasına kadar gelir. Bu yıllarda büyük orkestra döneminin kapanmasıyla "All-Stars" adını verdiği küçük gruplarla çalışmaya başlar.

Kısaca söylemek gerekirse, 1932-1945 yılları arasında bütün trompetçilerin tarzlarının altında Armstrong yatar. O, trompetin alfabesini yazmış ve kendinden sonra gelenlere yol göstermiştir. Wynton Marsalis'e göre Armstrong'dan etkilenmemiş caz müzisyeni yoktur.

1945 sonrasında ise trompette Louis hegamonyasının bitip, Dizzy Gillespie devrinin başladığı günler gelir. Bop'a karşı tavır alan ve benimsemeyen Armstrong bu olayın dışında kalmıştır. Biraz da sağlık nedenleriyle trompetteki performansının ve yaratıcılığının görece daha azaldığı bu dönemde çalışmalarının ağırlığının trompetden şarkı söyleyişe kaydığı görülür. 
 
Gerçekte Louis Armstrong'un caza, kornet ve trompet dışında vokaldeki katkısı da başından beri çok önemlidir. Armstrong'un çaldığı ölçüde şarkı da söyleyebilmesi- ya da tersi- müzik ve sözün Afrika geleneğindeki ayrılmaz birlikteliği dikkate alınarak belki daha kolay anlaşılabilir. Kendine özgü sıcak, çatallı sesi ve efsane halini alan söyleyiş biçimi ile yaptığı vokal çalışmaları, Heebie Jeebies, Guly Love Blues gibi parçalardaki scatlardan, I Can't Give You Anything But Love, I Ain't Got Nobody ve I'm a Ding Dong Daddy gibi klasik kabul edilebilecek caz parçalarına kadar uzanır.

1945 sonrasında "All-Stars" gruplarıyla başladığı Avrupa ve Amerika turnelerini 1950' lerde yeni Avrupa ve Afrika, Güney Amerika, Avustralya, Uzakdoğu ve Japonya turneleri izler. Uluslararası turnelerin kazandığı yoğunluk ise ününü daha da artıracak ve ona özellikle caz dışı hayranlar da kazandıracaktır.

Armstrong'un giderek artan popülaritesinde pop müzik alanındaki işlerinin artışı da hiç kuşkusuz etken olmuştur. Onun pop sayılacak çalışmalara yönelişi gerçekte 1930'lardan sonra Fats Waller'in Ain't Misbehavin'i ile başlar. Müzikallerin popüler temalarına özgün ve caz nitelikli sayılabilecek yorumlar getirerek devam eder. 1960'lardaki Hello Dolly ise bunların doruğudur.

1930'lardan itibaren rol aldığı 35 sinema ve tv filminin (Hello Dolly, High Society, A Man Called Adam, Where The Boys Meet The Girls vb.) yanısıra yaptığı reklam çalışmaları, kendi yayımladığı ve hakkında yayımlanan kitaplar popülerliğini daha da artıran diğer etkenler arasındadır. Sonuç olarak Louis, seslendirdiği parçalar ve sempatik kişiliğiyle cazı bütün dünyaya sevdirmiştir.

Sürekli gülümseyen imajının altında, gerçekte çok ciddi olan; ırkına yapılagelen haksızlıklara katlanamayan ve bundan dolayı acı çeken bir Louis vardı. İngiltere kraliçesinin karşısında çalan Brezilya Devlet Başkanı ile yemek yiyen, ancak kendi ülkesinin güneyinde lüks bir otel ya da restorandan içeri bile giremeyen Louis, bu duruma büyük bir tepki duyuyordu. 1950'de ülkesi adına çıkmak üzere olduğu Rusya turnesini Başkan Eisenhower'in Güney'deki siyahların hakları için hiç birşey yapmayan tutumunu protesto etmek için iptal etmesi bu tavrının örneklerinden biridir.

Mart 1971 de New York'da bir gösteriden sonra kalp krizi geçiren Louis Armstrong aynı yılın temmuz ayında uykusunda öldü. Cenazesinde caz vokalisti Al Hibler Nobody Knows theTrouble I've Seen ve When the Saints Go Marching In isimli Armstrong parçalarını söylüyordu.

Armstrong'a takılan iki lakap, onun prestijini örneklemek açısından ilginçtir. Bunların biri ,ambassador of jazz ( Cazın Büyükelçisi ) ülkesi adına çıktığı uluslararası turnelerden kaynaklanır. Pops ( Baba ) ise, kendinden sonraki müzisyenlerin; onların stil gelişimlerinin atası olmasına gönderme taşır. Ağız yapısı nedeniyle "satchmo"  Torba ağız. Dahi (genius) lakabını kendisine şarkıcı ve film oyuncusu Frank Sinatra koymuştu.

Yaşayan önemli caz yazarlarından Len Lyons'un söylediği gibi "O, 1920'lerin ortalarında caza sihirli değneği ile dokunmuş ve müzik ebediyen değişmiştir". 

DİSKOGRAFİ;

Louis Armstrong & King Oliver (Milestone), King Oliver's Jazz Band, 1925, (Smithsonian Collection)
King Oliver's Jazz Band (Parlaphone)
Ma Rainey (Milestone)
Bessie Smith, The Empress (Columbia/ CBS)
Bessie Smith, Nobody'(Columbia/ CBS)
Various, Adam & Eve Had the Blues, (CBS/France)
Various, Jazz Sounds of the Twenties, Vol 4 (Columbia- Italy)
Various, Rare Recordings of the Twenties,Vol 1, (CBS/France)
Louis Armstrong in New York, 1924-1926, (Riverside)
Young Louis Armstrong, 1932-1933, (Bluebird)
Louis Armstrong: July 4, 1900/ July 6, 1971, (RCA Victor)
Complete Recorded Works 1935-1945, (MCA/France)
Louis Armstrong, Vols 1-3, (Saga)
The First Esquire Concert, Vols 1,2, (Saga)
The Second Esquire Concert, Vols 1,2, (Saga)
The Metronome All Stars/ The Esquire All Stars, (RCA Victor- France)
Louis Armstrong, Louis at the Movies, (Privateer)
Satchmo's Greatest, Vols 1-5, (RCA Victor- France)
Satchmoat Symphony Halls, Vols 1,2, (Decca/ Coral)
Louis Armstrong, Swing that Music,(Coral)
Louis Armstrong Joue W.C.Handy/ Ambassador Satch/Satch Plays Fats, (CBS-France)
Louis Armstrong With Fletcher Henderson, 1924-1925, (VJM)
Louis Armstrong/ Ella Fitzgerald, 'Porgy and Bess', (Verve/Verve)
Louis Armstrong/ Ella Fitzgerald, Ella & Louis, (Verve)/ The Special Magic of Ella & Louis, Vols 1,2, (Verve)
Louis Armstrong, 'Satchmo the Great',(Columbia Special Products)
Louis Armstrong/Duke Ellington, The Beautiful Americans (Roulette)
Louis Armstrong,Vols 1,2, (Trip)/All That Jazz: Louis Armstrong,(DJM)