Alice.... yeniden bakış

Alice Harikalar Diyarında

Siz hiç kendi gözyaşlarınızdan oluşan bir gölde boğulma tehlikesi geçirdiniz mi? Alice az daha bunu başarıyordu. Hepimiz biliriz az çok hikayeyi. Kız kardeşiyle pikniğe çıkan küçük Alice'in "Eyvah! Geç kaldım" diye söylene söylene koşuşturan ve sürekli saatine bakan beyaz bir tavşanı fark edip peşinden gitmesiyle başlar. Böylece kendini bambaşka bir dünyada buluverir. Carroll Lewis hikayenin bu kısmını yazarken düşünmüş müydü bilinmez, ama tavşan deliği o günden bugüne dek artık gizemi, bilinmeyeni temsil eden bir fenomen haline geldi. Matrix'te Neo'nun beyaz tavşanı takip etmesi sonrasında kendini yepyeni bir dünyaya açılan kapıda bulması mesela. Beyaz tavşan Alice Harikalar Diyarında yapıtının günlük hayatımıza kattığı anlamlardan, terimlerden sadece biri. Bu ilginç masaldan esinlenen sanatçı sayısı da hiç az değil. The Beatles'ın "Lucy in the Sky with Diamonds" parçasında, Nabakov'un bir çok eserinde Alice’den izler görülür.

Dikkatlice incelendiğinde bir çocuk romanından öte gizli matematik oyunlarıyla örülmüş bir olay yapısı vardır. Mesela Alice gerçek hayatta olup olmadığını anlamak için çarpım tablosunu saymaya başlar bunu yaparken de yerdeki fayanslardan değişik kombinasyonlar yaratır. Zaten kimilerine göre kitabın çevirisini doğru bir biçimde yapmak neredeyse imkansız. Olağanüstü anlam kayıplarına uğrayabiliyor. Özellikle sadeleştirilmiş çocuk versiyonunu orjinaliyle kıyaslarsanız tüm o muzip kelime oyunları, dönemin siyasi koşullarına yapılan göndermeler kayboluveriyor.

Biraz geçmişe dönersek 1865 yılında kitabın ilk baskısına ulaşabiliriz. Oxfordlu matematik profesörü Charles Dodgson'ın bir sandal gezintisi sırasında üç küçük kıza anlattığı masaldan başka bir şey değilken roman hali o kadar beğenilmiş ki, hatta dönemin İngiltere Kraliçesi özel bir basımını sipariş ettirmiş. Günümüze ulaşan 22 kopyasından birinin 1,5 milyon dolara satıldığını düşünürsek sıradan bir masaldan farklı olduğunu görürüz.

Kahramanlara bir göz atarsak küçükken beynimizin bir köşesine yer etmiş bu karakterleri hemen hatırlamak mümkün. Mesela çok bilmiş Cheshire Kedisi, genelde Alice istediğinde ortaya çıkar ve onu kızdıran bilmece gibi konuşmalar yapar. Konuşmalarının tümü de felsefi bir nitelik taşır. Mantığı temsil eder bu gülümseyen kedi ya da Kupa Kraliçesini hatırlamayan yoktur heralde. Polo oynayan iskambilden askerleri sürekli kafalarını uçurmakla tehdit eder.Tek bir beyaz çiçeğe katlanamaz. Humpty Dumpty ise diğer masallara bile konu olmuştur. Sürekli duvarın üstünde oturan bir yumurta düşünün. Aşağı da inemeyen bu yumurta kırılmaktan korktuğu için orada masal boyu oturur ve ara sıra Alice’le konuşur.

12 bölümden oluşan masal günümüze kadar sayısız televizyon yapımına konu oldu. Ama en büyük projesi heralde 2010 yılında vizyona girecek olan Tim Burton'ın yönetmenliğini yapacağı Alice in Wonderland olacak. Mia Wasikowska'nın Alice'i canlandıracağı kesinleşmiş olan yapımda Johnny Depp'inde oyuncu kadrosuna dahil olduğu söylentiler arasında. O zamana kadar kitabını edinip, ayrıntılarıyla okumakta fayda var gibi.