Tiyatro

TİYATRO

     İlk önce 'Tiyatro'yu tarif ederek baş­lamak istiyorum. Şöyle diyebileceğimi düşünüyorum, "Tiyatro insanın, insa­na, insanı anlatması". Yani, temelinde kavram insan ise tüm insani tepkiler ya da duygular bu anlatı ya da göste­ri sanatının kapsamına giriyor. Sevda­lar, hasretler, hırslar, kıskançlıklar, düşmanlıklar ve özlemler... Sahnede yapılması ya da yapılmaması kişi tak­dirine bırakılarak örnekleniyor. Öyle il­ginç duygular ya da keyifler tadıyorsu­nuz ki, yaşamınızda hiç düşmanca duygular beslemediğiniz bir insana, sahnede nefret bakışları atabiliyorsu­nuz. Oynarken inanılmaz keyifler ya­kalayıp, seyredene bilgi, mutluluk ya da hüzün verebiliyorsunuz. Bunlar ta­rifi zor ama yaşanması muhteşem duygular.

  Zaman zaman, yani tiyatro eğitimi almadan önce sahnenin çok kolay ol­duğunu, seven herkesin iyi şeyler ya­pabileceğini düşünüyordum. Daha sonra eğitim almaya başladığım za­man bu konuda öğrenilecek çok fazla şeyin olduğunu, insanı müthiş geliştir­diğini fark ettim. Öyle ki, sizin verece­ğiniz şeyler tamamen kendi birikimleri­niz. Yani kafanızda ne varsa, onu orta­ya koyabilirsiniz. Dolayısıyla çok iyi bir alt yapı oluşturmalısınız. Tüm duyuları­nız ve gözlem yeteneğiniz üst düzey bir gelişim sağlamalı ve beyniniz her şeyi sorgulayabilmeli. Canlandıraca­ğınız her rolün karakterini veya davra­nışın öncesine ya da sonrasına ait senaryoları oluşturabilmelisiniz. Örneğin aç bir insanın bakışlarını verebilmeniz için anında aç bir insanın öyküsünü oluşturup, kendinizi oraya oturtup, beyninizde o duyguyu oluşturmalısınız. Yani bunu karnınız tok iken de yapa­bilmelisiniz. Bu, tüm gösteriye konu olacak davranışlar için geçerlidir. Yani şöyle; hemen 1 metre önünüzde küçük ekran bir tele­vizyon olduğunu düşünün, anladığı­nız, anlattığınız ya da hissettiğiniz tüm duyguların bu ekranda görüntüsünün oluştuğunu hissedin. İşte kendi ekranınızdaki bu görüntüleri, tüm duyu ve becerilerinizi ka­tarak izleyiciye aktarabilmelisiniz. O zaman az önce dediğimiz gibi, duyu beceri­lerinizin çok üst düzey olması gereki­yor.

  Şimdi size duyu kavramını anlatmak istiyorum. Ellerinizle görebilmelisiniz. Bu elinize aldığınız bir cismi tüm özel­liklerini algılayabilmek gibi de olabilir. Elinizi sıktığınız bir insanın tüm duygu­larını yakalayabilmeniz de olur.

   Kulaklarınızla da görebilmelisiniz. Size espiri gibi gelen bu mantığı şöyle des­tekleyelim. Müziği görebilmelisiniz. Öyle ki, müzik size, yani kulaklarınız aracılığıyla durgun gökyüzünü, fırtına­yı, sakin bir denizi ya da dalgaları, kuşları, hatta hiç ses çıkarmadan uçan kelebekleri size gösterebilmeli. Öyle ki, su içmenin bardağı ağzı­mızdan boşaltmak olarak  değil de, ya­şamın en keyifli ihtiyacı olduğunu dü­şünerek içtiğinizde boğazınızdan aşağıya hayatın aktığını hissetmelisi­niz. Suyun sel olursa yıkabileceğini, bardağa girerse hayat olabileceğini düşünebilmelisiniz.

  Sizlere tiyatro derslerimizden birindeki bir gözlemle ilgili ilginç bir örnek vermek istiyorum. Ti­yatro hocam, birkaç ders üst üste bir çingene falcının davranışlarını irdele­me ve sergileme ödevini verdi. Önceleri çok anlayamadığımız bu ödevin sonunda falcının, tüm dış veri­lerimizle hayatımız arasında müthiş bağ­lantılar kurabildiğini gördük.

  Örneğin şöyle düşünebiliyordu. El­leri yumuşak ve bakımlı, muhtemelen ağır işlerde çalışmıyor. Devlet memuru olabilir. Elinde yüzük var ve parmağı­na iz yapmış en az birkaç yıldır evli. Gömleğinin çok fazla yıkandığı belli. Muhtemelen orta gelir düzeyinde. Bü­yük bir olasılıkla kiracı ve ev sahibi ola­bilme hayalleri olabilir. Yakasında bir rozet var, falan spor kulübünün taraf­tarı. İşaret parmağında sararmışlık var, sigara içiyor, sağlık problemleri olabi­lir. Ayakkabılarının kenarında çamur ve toz izi var, muhtemelen şehrin ke­nar semtinde oturuyor ve arabası yok. Çantasının kenarında bir  gazete  görü­lüyor,  iç  sayfasında  bir  köşe yazısı üs­te gelecek şekilde katlanmış. O halde bir gazete okuyucusu, bir kupon birik­tiricisi değil. Muhtemelen kültür yapı­sı da iyi, ve derken bu örnekler sürüp gi­debilir.

  Biz buradan falcının işini yapabilme­si ve başarılı olabilmesi için gözlem yeteneğini ve gözleme bağlı olarak yorum yeteneğini olabildiğince geliş­tirdiğini öğrendik. Hayatımızın her bö­lümünde bizlerin de gözlem ve gözle­me dayalı yorum yeteneğimizi geliştir­memizi, bunun bize çok şeyler kata­cağını öğrendik. En önemlisi kendimizi gözleyip, irdeleyip, tanımayı öğren­dik. Özetle bu inceleme ve eğitim ba­na şunları öğretti ki, herkese de öğre­tebilir. "Tiyatro bir felsefedir".

   Tiyatro bir yaşam biçimidir. İnsanın içinde büyüyen, tutkuya dönüşen ve gelişim sınırlarını ortadan kaldıran bir olgudur. Tiyatro yaşamaktır. Yaşamak ve ciddiye almaktır...

Yazan : TUĞHAN AKBAŞAK