Adalet Ağaoğlu

 Adalet Ağaoğlu

Onlarca roman, öykü, deneme, tiyatro eseriyle Türkiye’nin değişik dönemlerine en çarpıcı aynalardan birini tutan Adalet Ağaoğlu, 1929 yılında Ankara'da doğdu. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih, Coğrafya Fakültesi’nin Fransız Dili ve Edebiyatı Bölümü’nü bitirdikten sonra Ankara Radyosu'nun açtığı sınavı kazanarak 1970'e kadar radyoda ve TRT’de çeşitli görevlerde çalıştı. Tüm bu dönem boyunca bir yandan da amatörce yazan Ağaoğlu, 1970'de kurumun özerkliğine el konulması üzerine radyodaki görevinden istifa etti. İstifasından sonra ise başka hiçbir işle uğraşmayarak kendini tamamen yazmaya verdi.

TRT’de çalışırken özellikle tiyatro eserleri, piyesler üzerine çalışan Ağaoğlu, romana yöneldi ve 1973’te ilk romanı Ölmeye Yatmak yayımlandı. Onu, Bir Düğün Gecesi ve Hayır... romanlarının da izlemesiyle “Dar Zamanlar” adını verdiği üçlemeyi tamamlamış oldu. Türkiye’nin yakın geçmişini ele alan üçlemenin tüm kitapları büyük ilgiyle karşılandı ve tartışmaların odağı oldu. Fikrimin İnce Gülü, Yazsonu, Üç Beş Kişi, Ruh Üşümesi, Romantik Bir Viyana Yazı gibi diğer romanları da Ağaoğlu’nun önemli bir okur kitlesi tarafından takip edilmesini sağladı.

Öyküleri ve denemeleriyle de büyük başarılar kazanan Adalet Ağaoğlu’nun bugüne kadar aldığı ödüllerden bazıları şunlar: Türk Dil Kurumu Tiyatro Ödülü, Sait Faik Hikâye Armağanı, Sedat Simavi Vakfı Edebiyat Ödülü, Orhan Kemal Roman Armağanı, Madaralı Roman Ödülü, Türkiye İş Bankası Edebiyat Büyük Ödülü, Aydın Doğan Vakfı Roman Ödülü, Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat (Edebiyat) Büyük Ödülü.

Kendine özgü bir anlatım biçimi olan Ağaoğlu, özellikle bireyin kendi iç dünyasıyla giriştiği hesaplaşmaları anlatırken; doğa-toplum-birey ilişkilerini ele alırken ustalığını ortaya koydu. İşte Türk edebiyatının bu büyük isminin kitapları artık İş Bankası Kültür Yayınları tarafından yayımlanıyor.

Ölmeye Yatmak: “Dar Zamanlar” üçlemesinin ilk kitabı olan Ölmeye Yatmak, 1973’te ilk kez yayımlandığında edebiyat çevreleri tarafından coşkuyla karşılandı. Adalet Ağaoğlu, bir dönemin aydınlarının kendilerini sorgulamasının romanı olarak da görülebilecek bu ilk romanıyla Türk edebiyatına yepyeni bir soluk getirmişti. İntihar etme noktasına gelen, bir üniversitede öğretim üyesi olan Aysel’in bir otel odasında saat 7.22’den 8.49’a kadar geçen sürede kendisiyle girdiği müthiş hesaplaşmayı konu alan kitap, bu “dar zamanda” bir Türkiye resmigeçidi de sunuyor. Ankara fonunda 1938’den 1968’e uzanan Ölmeye Yatmak, Cumhuriyet’in ilanıyla birlikte ülkede yaşanan köklü değişimin toplumsal ve bireysel hayata etkilerini incelik ve ustalıkla anlatıyor.

Bir Düğün Gecesi: Ölmeye Yatmak’ın devamı niteliğindeki Bir Düğün Gecesi de adı üstünde bir düğünde, sınırlı bir zamanda geçmesine rağmen yoğun ve etkileyici bir anlatıma sahip. 1970’li yıllar Türkiyesi’nin toplumsal durumunu, zengin bir iş adamıyla bir generalin çocuklarının düğününe katılan davetliler (ki hepsi Ölmeye Yatmak’ın Aysel’inin çevresindeki insanlar) üzerinden anlatan Ağaoğlu’nun kitabı yayımlandığı yıl Türkiye'de verilen bütün edebiyat ödüllerini toplamıştı. Yine kendine özgü bir anlatım tekniği olan, kahramanlarının hesaplaşmalarıyla ülkenin panoramasını yan yana işleyen Bir Düğün Gecesi, tüm bu özellikleriyle elden kolay kolay bırakılamayacak bir kitap haline geliyor.