DOĞAÇLAMA...

Doğaçlama; kavram olarak önceden planlanmamış davranışlar gibi düşünülmelidir. Uygulama alanı sanat ,sahne diye düşünülse de aslında yaşamın kendisidir. Bu; yaşam bir doğaçlamadır, insan kendini olayların akışına bırakmalıdır anlamına gelmemeli; ancak zaman zaman doğaçlama davranışlara fırsat verip bedensel ve ruhsal enerjinin serbest bırakılması sağlanmalıdır. Sanatta doğaçlama önemli bir kavramdır. Ancak doğaçlamada önemli olan kavramın uygulandığı sanat dalında önceden temel eğitimin alınmış olmasıdır. Yoksa resim yapan birinin renk, malzeme eğitimi olmadan yaptığı çalışmalara ben doğaçlama çalışıyorum.. benim tarzım bu.. şeklindeki yaklaşım olsa olsa beceriksizlik veya eğitimsizliği yine beceriksizce örtmeye çalışmaktır. Konuyu size şöyle örneklemek isterim... Doğaçlama çalışan bir ressamın eseri analiz edildiğinde altında yatan bir öykü ve tutarlılık gözlemlenir. Doğaçlama çalınan bir müzik enstrümanı size sanatçının duygularını anlatabilir. Ağıtlar,uzun hava, barak böylesi çalışmalarda oluşur. Bazen kayda alınır, alınmayıp hafıza kaydı ile de kullanılabilir, musikideki taksim konuya hem giriş yapar hem sanatçı ve dinleyicinin ruhunu ısıtır.

Sahnede doğaçlama bizim ilgilendiğimiz konu olmalıdır. Bu yüzden daha ziyade sanatta doğaçlama ana başlığı altında ‘sahnede doğaçlama’ kavramına bakmalıyız. Tiyatro sahnesinde doğaçlama, temel eğitimi almış ya da alma aşamasındaki kişilerce kullanılmalıdır. Aksi; sahnede komiklik yapmak olur. O halde bazı alt becerilere ihtiyaç vardır ki doğaçlama bu becerileri geliştirmek için kullanılabilsin.

Şimdi bu kavrama bir göz atalım..

Doğaçlama yapacak sanatçı ya da sanatçı adayı kesinlikle zeki olmalıdır. Çok seri ve düzgün düşünebilmelidir. Tuluat tiyatrosunda ve günümüz stand-up gösterilerinde görüşümüzü destekleyen önemli örnekler vardır.

Kullanabilecek her türlü malzemesi olmalıdır.. Bu bölümü konu başlığı gibi düşünelim ve biraz açalım..

Sanatçı tüm yaşamı boyunca sanatçıdır, onu sanatçı yapmaya başlayan ve yapacak en önemli özelliği gözlem yapması ve gözlemlerini yorumlayarak biriktirmesidir. Yani sanatçının kayıtları altında aslında hazine vardır, doğaçlama bu hazinenin tozunu almak, sayımını yapmak ve en önemlisi çabuk ulaşılabilir bir düzen içinde istiflemeyi sağlar. Zaman zaman kullanılan farklı birikimler farklı kombinasyonların oluşmasına yardımcı olur.. Başka bir deyişle; doğaçlama mevcut birikimlerin parçalarını farklı şekilde bir araya getirerek yaratıcılığı oluşturur ve geliştirir.

Doğaçlama tiyatro topluluklarında üretim aracı olarak önem kazanır.Bu çalışmalarda ortaya çıkan ve kullanılması düşünülen bölümler kayıt altına alınır.. Öyleyse; bilimsel bir deyişle.. "doğru algılama" kavramı ile ‘’gözlem sanatı"nı geliştirme kavramı arasında, bir birlik kurma amacını gütmektedir; bu anlamda, doğaçlama oyuncunun kendine özgü kişisel anlatımını geliştirmesini ve kendini gözlemci kılmasına yönelik fırsatı sağlar.

Şöyle diyerek konuyu bağlayalım ve bir başka kavram incelemesine geçelim: Doğaçlama oyuncunun öğrendiklerini kişisel birikimleriyle mayalayarak kullanmasını ve kendi yorumunu ortaya çıkarmasını sağlayan çok önemli bir kavramdır.

R.Sinan Akbaşak

http://yaratici-drama.blogspot.com/2009_06_01_archive.html