En büyük oyun yazarlarından biri olarak de?erlendirilen Yngiliz ?air William Shakespeare, yarattı?ı karakterlerde insan do?asının en de?i?mez özelliklerini benzersiz bir ?iir diliyle yansıtması dolayısıyla, ya?adı?ı yüzyıldan bu yana her ça?da ve her ülkede en sık sahnelenen oyunlar yazarıdır. Warwickshireda Stratford-upon-Avon'da do?an Shakespeare'in bunca ününe kar?ın, ya?amına ili?kin bilgiler çok azdır.
Babası ticaretle u?ra?an bir i?adamıydı. Shakespeare büyük bir olasılıkla Stratford'daki ortaokulda ö?renim gördü. 18 ya?ındayken, kendisinden yakla?ık sekiz ya? büyük olan Anne Hathaway ile evlendi ve bu evlilikten önce bir kızı, sonra biri o?lan öbürü kız ikizler dünyaya geldi. Bu sıralarda Stratford'u terk eden Shakespeare'in bundan sonra 1592'ye kadarki ya?amına ili?kin bilgi yoktur. Bu tarihte bir oyun yazarının yazdı?ı bir kitapçıkta Shakespeare de?inilmesi, hatta onun ba?kalarının oyunlarını çalmakla suçlaması dolayısıyla, Shakespeare'in bu sırada bir tiyatro toplulu?unda yazar ve oyuncu olarak çalı?tı?ı bilinmektedir. Yılda ortalama iki oyun yazan Shakespeare kendi oyunlarında da küçük roller alıyordu. 1594e gelindi?inde Chamberlain Toplulu?u'nun önde gelen bir oyuncusuydu. Aynı yıl oyunları yayımlanmaya ba?ladı. Yazdı?ı oyunların ba?arısı üzerine kazancı gittikçe artan Shakespeare'in Kraliçe I. Elizabeth döneminin sonlarında varlıklı bir ya?am sürdü?ü, kendi oyuncu toplulu?u için 1599'da Londra'da yaptırılan Globe Tiyatrosunun hisselerinin bir bölümünü satın aldı?ı bilinmektedir. Londra'da birkaç yıl daha kalan Shakespeare, daha sonra Stratford'a dönerek burada ya?amaya ba?ladı ve büyük bir olasılıkla son oyunlarını da burada yazdı. Shakespeare'in, bir bölümü soylu bir genci öven, bir bölümü de bir kadına duydu?u sevgiyi dile getiren Soneler'i son derece duyarlı ve zengin bir dille kaleme alınmı? ?iirlerdir.
Shakespeare her biri birbirinden de?i?ik komedi ve trajediler kaleme aldı. Bir Yaz Gecesi Rüyası adlı komedisinde, bazı kendi halinde ki?ilerin dükü e?lendirmek için bir oyun sahnelemeye kalktıktan sonra iki lafı bir araya getirememeleri Shakespeare'in benzersiz güldürü yetene?ini ortaya koyar. Trajedilerinde ise izleyicilerin tüylerini diken diken eden bir gerilim yaratabilmi?tir. Birçok ba?ka yazar ince esprili komediler, romantik oyunlar, ürkütücü cinayet ve öç alma trajedileri, büyük öyküleri yazmakta ustaydı. Ama hiçbiri bunların tümünde birden Shakespeare kadar ba?arılı olamadı.
Bu ola?anüstü çe?itlili?in yanı sıra, izleyicilerin ve okuyucuların Shakespeare'in oyunlarında en çok hayranlık duydukları ?eylerden biri, onun yapıtlarındaki karakterlerin "kitap karakterleri" gibi gözükmemesiydi. Tersine, bu karakterler bir oyunda de?il de ya?amda kar?ıla?ıldı?ında görünür görmez tanınacak kadar gerçek ki?ilerdir. Aslında Shakespeare'in kahramanlarından bazıları, o kahramanın yer aldı?ı oyunu görmeyen ki?ilerce bile bilinir. Yriyarı, ho?sohbet, cana yakın bir adam olan, e?lenceyi ve ?arabı seven Sir John Falstaff bunlardan biridir. Yazarın Henry IV adlı oyununun birinci ve ikinci bölümlerinde geçen Prens Halin arkada?larıdır. Shakespeare Henry V'te Falstaff'ın nasıl öldü?ünü anlatan bir sahneye yer vermi?, ama Kraliçe I. Elizabeth'in bu karakteri ba?ka bir oyunda gene görmek istemesi üzerine de Windsor'un ?en Kadınları adlı komedisinde Falstaff yeniden ortaya çıkmı?tır. Shakespeare'in karakterleri arasında özellikle ünlü olanlardan biri de, tıpkı gerçek ya?amda oldu?u gibi, hiçbir zaman tam olarak anla?ılamayan, her ça?da yoruma açık bir ki?ili?i olan Danimarka Prensi Hamlet'tir. Acı çekmek ya da kendini öldürerek bu acıyı dindirmek arasında bocalayan Hamlet'in ikilemini, Shakespeare ünlü "Olmak ya da olmamak! Y?te bütün sorun bu!" dizesiyle dile getirmi?tir.
Shakespeare'in Hamlet, Macbeth ve Kral Lear gibi trajedilerinde kahramanların asıl sorunu kendi kusurları ya da zayıflıklarıdır. Bunlar ço?unlukla acımasızlık, hırs, kıskançlık, bencillik gibi ho? olmayan özelliklerdir. Öte yandan Shakespeare gene de öyle canlı karakterler yaratır, onların iç dünyasını ve acılarını öylesine sevecenlikle sergiler ki, izleyiciler onlara yakınlık duyar, ba?larına gelenlere üzülür. Shakespeare'in böyle canlı karakterler yaratması, oyunun öyküsü gerçek dı?ı bile olsa, ki?ilerin inandırıcı oldu?u anlamına gelir. Karakterlerin ?iir diliyle konu?maları bile onların inandırıcılı?ını zedelemez.
Komediler
Bir Yaz Gecesi Rüyası bir büyü ve yanlı?lıklar komedisidir. Atina yakınlarındaki bir koruda yollarını ?a?ıran dört sevgili, Periler Kralı Oberon ile kavgacı hizmetkârı Puck'ın büyüsüne kapılırlar. Kentten bir grup i?çi de, gözden uzak bir yerde oyunlarını prova etmek için koruya gelir. Onlar da perilere katılırlar ve ortaya bir sürü karı?ıklık ve komik durum çıkar. Sonunda her ?ey düzelirse de, en komik sahne i?çilerin Dük Theseus'un dü?ün ?öleninde oyunlarını oynadıkları sahnedir.
On Ykinci Gece de bir yanlı?lıklar komedisidir. Kadın kahraman Viola'nın gemisi yabancı bir ülkenin açıklarında batar. Erkek kılı?ına giren ve "Cesario" adını alan Viola, ülkenin yöneticisi Dük Orsinonun hizmetine girer. Erkek kılı?ındayken Dük'e a?ık olur. Orsino'nun a?ık oldu?u zengin Kontes Olivia da "Cesario"ya tutulunca durum karı?ır. Gene en komik sahneler, ne?eli Sir Tobby Belch ve arkada?larının Olivia'nın kendini be?enmi? ve süslü u?a?ı Malvolio'yu kandırmak için oyun oynadıkları sahnedir.
Venedik Taciri de bir komedi olmakla birlikte ciddi bölümler de içerir. Oyundaki kötü adam Yahudi tefeci Shylock'tur. Borç aldı?ı parayı ödeyemeyen tüccar Antonio'dan, kendi vücudundan kesilecek yarım kilogram et ister. Shylock'un açgözlülükle bıça?ını biledi?i gerilimli bir duru?madan sonra Antonio kendisini savunan genç bir avukatın zekâsı sayesinde kurtulur.
Trajediler
Shakespeare'in tüm oyunları arasında en çok sahnelenen Romeo ile Juliet' tir. Ytalya'nın Verona kentinde ya?ayan birbirlerine dü?man ailelerin çocukları olan Romeo ile Juliet'in, aileleri arasındaki nefret yüzünden son bulan a?kları anlatılır.
Hamlet'te, babası öldükten sonra annesiyle evlenen amcasının aslında babasının katili oldu?unu ö?renen Danimarka Prensi Hamlet derin bir acıya kapılarak öç almaya karar verirse de, bunu bir türlü gerçekle?tiremez. Oyun, yalnızca amcası Claudius'un de?il, kraliçe ve Hamlet'in de öldükleri bir sahneyle biter.
Kral Lear Shakespeare trajedilerinin en korkuncu, ama belki de en önemlisidir. Gururlu ve bencil olan ya?lı Kral Lear, sadık ve sevgili kızı Cordelia'nın kendisini ne kadar sevdi?ini ablaları gibi abartmalı bir dille açıklamaması üzerine, öfkeye kapılarak onu sürgüne gönderir ve tüm servetini öbür kızları Goneril ve Regan arasında payla?tırır. Oysa iltifat dolu sözlerine kar?ın bu iki karde? zalim ve haindir. Çok geçmeden Lear onların gerçek yüzlerini görür. Fırtınalı bir gecede soka?a atılan Lear, Cordelia'ya yaptı?ı haksızlı?ın acısıyla çıldırmaya ba?lar. Sonunda onu kurtarmak için geri dönen Cordelia da dü?manları tarafından öldürülür. Üzüntüden peri?an olan kral kızının ölüsüne sarılarak son nefesini verir.
Tarihsel Oyunlar
Shakespeare konuların Yngiliz tarihindeki olaylardan alan birkaç oyun da yazdı. Bunlardan ilki, rakiplerine ve dü?manlarına acımasız davranan kötü ruhlu ve kambur Kral III. Rıchard'ı anlatan Kral Üçüncü Rıchard'ın Tragedyası'dır. Kurbanları arasında Londra Kulesi'nde öldürülen iki genç prens de vardır. Ya?amını yitirdi?i Bosworth Field çarpı?masından bir gece önce prenslerin ve öteki kurbanlarının hayaletleri uykusunda Richard'a görünür.
Tarihsel oyunlarından bazıları bir dizi olu?turur: The Tragedy of King Richard II, Henry Ivün iki bölümü ile Henry V. The Tragedy of Richard I'ı da güçsüz kral tahtından vazgeçerek tacını IV. Henry adını alan Henry Bolingbroke'a bırakır. Öbür iki oyunda, yeni kralın yönetimi sırasında sorunlar ve ayaklanmalar ba? gösterir; bu sırada kralın öz o?lu Prens Hal avare ve savurgan bir ya?am sürer. Ama babasının ölümüyle tahta geçerek V. Henry adını alan Prens Halin döneminde düzen yeniden kurulur. V. Henry'nin orduları Fransa'da büyük zafer kazanır. Henry'nin Fransız prensesiyle evlenmesi her iki ülkeye de barı? getirir.
Shakespeare'in, konularını Eski Yunan ve Roma tarihinden alan oyunlarından en ünlüsü ise Julius Caesar'dır. Bu oyunda dürüst ve erdemli bir ki?ili?i olan Brutus, Jül Sezar'ın kendisini Roma imparatoru ilan etmesini önlemek amacıyla, arkada?larıyla birlik olup çok sevdi?i Jül Sezar'ı özgürlük adına öldürür. Ama bunun cumhuriyetin yok olmasını önleyememesi üzerine de kendi canına kıyar.
"Mutlu Son"la Biten Oyunlar
Shakespeare ya?amının sonlarına do?ru kötülük ve acıyı içerdikleri için tam olarak birer komedi sayılmayan, ama ölümle de?il de ba?ı?lama ve mutlu sonla bittikleri için trajedi de sayılmayan birkaç oyun yazdı. Bu oyunlardan biri olan Kı? Masalı'nda, Leontes adlı bir kral hiçbir neden yokken karısı Hermione'yi kıskanır, karısıyla tüm ili?kisini keser ve bebek ya?ındaki Perdita adlı kızının yabani hayvanlara yem olsun diye ıssız bir yere bırakılmasını emreder. Perditayı bir çoban kurtarır ve büyütür. Sonunda kız, babasına geri döner. Kralın uzun yıllar boyunca pi?manlıkla andı?ı ve öldü diye yas tuttu?u Hermione de geri döner, böylece sonunda geçmi?in hataları ba?ı?lanır.
Fırtına'da ise olay, düklü?ü elinden alınan Prospero'nun yönetimindeki bir adada geçer. Büyü gücüne sahip Prospero, hava perisi Ariel'i ve yarı insan yarı canavar Caliban'ı yönetmektedir. Yıllar önce hileyle düklü?ü ele geçiren Prospero'nun karde?i Antonio, adanın yakınında bir deniz kazası geçirir. Prospero büyü gücüyle kendisine haksızlık edenleri cezalandırır. Ama daha sonra onları ba?ı?lar ve kızı Miranda'nın Antonio'nun o?lu Prens Ferdinand ile evlenmesine izin verir. Oyun Prospero'nun büyülü de?ne?ini kırması, büyü kitabını denize atması ve tüm grubun dü?manlıkları geride bırakıp büyüyle onarılmı? gemiyle Ytalya'ya yelken açmasıyla sona erer.
Alıntı 
Konu: William Shakespeare
William Shakespeare
Konu Seçenekleri